Trong tương lai lúa gạo sẽ trở thành mặt hàng đặc biệt được sản xuất theo đơn đặt hàng. Nhưng trước nhất, cần nhìn lại những điểm yếu của sản xuất lúa gạo để định vị cho thương hiệu gạo Việt Nam.
Theo nhiều nhà khoa học, vấn đề đáng quan tâm hiện nay là nông dân cần bán lúa, trong khi các doanh nghiệp (DN) thì chỉ mua gạo. Chính khâu tiêu thụ “tréo ngoe” này làm đường đi của lúa gạo qua nhiều tầng nấc trung gian (thương lái nhỏ, vựa, nhà máy xay xát, lau bóng...). Và hệ lụy của nó là nhiều giống lúa xô bồ được thương lái thu mua trộn chung với nhau. “Trên cùng cánh đồng có hàng chục giống lúa, chất lượng không đồng đều, không đảm bảo chất lượng hạt gạo nên cạnh tranh rất kém”, GS-TS Võ Tòng Xuân nói.
Các chuyên gia về lúa gạo cho rằng, trong bối cảnh cạnh tranh trong nước có sự góp mặt của nhiều công ty nước ngoài; đồng thời phải cạnh tranh trên thị trường thế giới khi xuất khẩu nông sản, thì mô hình sản xuất của nông hộ, quy mô canh tác nhỏ, phân tán... không đủ sức đương đầu. Hơn nữa, không có nước nào xuất khẩu từ hạt gạo như Việt Nam mà họ xuất khẩu từ hạt lúa. Nghĩa là do DN phải sát cánh, hỗ trợ nông dân ngay từ công đoạn sản xuất chứ không chỉ phân phối. Bởi quá trình sản xuất từ lúa thành gạo chứa đựng nhiều rủi ro như sâu bệnh, dịch hại, thiên tai mà hiện nay chỉ người nông dân lãnh đủ. Còn khâu phân phối lưu thông thì vẫn giao cho thương lái rồi mới đến tay DN. Chuỗi sản xuất từ lúa đến gạo hiện nay là quy trình ngược! Thay vì sấy lúa chờ giá cao rồi chà gạo bán, các DN lại dùng lúa tươi chưa sấy chà ra gạo trước rồi mới đi sấy gạo. Điều này làm cho hạt gạo không bảo quản được lâu, dễ bị ẩm mốc, đổi màu, tạp nhiễm trong suốt quá trình vận chuyển.
Được biết, hiện nay Bộ Công thương và Hiệp hội Lương thực Việt Nam đang cùng triển khai thực hiện đề án tạo lập thương hiệu cho lúa gạo, trước mắt sẽ triển khai trên mặt hàng gạo thơm và các loại gạo cao cấp 5% tấm. “Sẽ có chính sách thêm như bảo hiểm 100% diện tích sản xuất lúa ở cánh đồng mẫu lớn. DN đầu tư vào mô hình này sẽ được ưu tiên hỗ trợ các chính sách và các tiến bộ khoa học kỹ thuật”, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Bùi Bá Bổng cho biết. Và đây cũng là giải pháp căn cơ để công nghiệp hóa chuỗi giá trị sản xuất, chấm dứt thời kỳ xuất khẩu “nông sản thô”, tạo lập cho thương hiệu lúa gạo Việt Nam xứng tầm trong “danh mục sản phẩm quốc gia”!
Cao Phong
Bình luận